Ovčarsko-kablarska klisura je biser zapadne Srbije. Nalazi se na teritoriji Ovčar banje, nedaleko od Čačka, od kojeg je deli svega 18 kilometara. Uvučena je između planinskih masiva Ovčara i Kablara, pa otuda i naziv Ovčarsko-kablarska klisura. Strme strane klisure su uklještene meandrima Zapadne Morave koja protiče kroz klisuru. Klisura je dugačka 20 kilometara, a najveća dubina iznosi 710 metara.
Ovčarsko-kablarska klisura i njene osnovne karakteristike
Ovčarsko-kablarska je pod zaštitom države kao predeo izuzetnih odlika I kategorije, a o klisuri se stara Turistička organizacija iz Čačka.
Na planinama Ovčar i Kablar se nalaze neogeni peskovi i gline, koji su davno nataložili jezera čačanske i požeške klisure. Planine Ovčar i Kablar grade klisuru kroz koju protiče Zapadna Morava. Ona protiče kroz dolinu koju čine četiri kotline, jedna veća klisura, jedno veće suženje i dve suteske. Ovčarsko-kablarska klisura se nalazi imeđu Požeške kotline na zapadu i Čačanske na istoku. Do 550 metara dubine jeusečena u škriljce i krečnjake. Duboka je i meandarska. Paralelno sa usecanjem klisure se vršilo izdizanje planinske mase Ovčara i Kablara.
Sa Pakovraćske presedline se strmo diže kupasti vrh planine Ovčar, čiju osnovu čine šiljci sa primesom žica zelenkaste eruptivne stene. Šiljci mogu biti crvenkaste, crne ili čak zelenkaste boje. Preko šiljaka su debeli slojevi modrikasot krečnjaka i beličastog dolomita.
Prema zapadnoj Moravi, planina Ovčar zajedno sa planinom Kablar, gradi Ovčarsko-kablarsku klisuru. Sa iste te strane, strme padine su pokrivene degradiranom šumom i travom. Planina Kablar se sa svojom nadmorskom visinom od 885 metara, severno od planine Ovčar, nastavlja prema planinama Maljen i Suvobor. Podnožje je bogato oranicama, voćnjacima i pašnjacima.
Srpska Sveta Gora
Na teritoriji Ovčarsko-kablarske klisure se nalaze mnogobrojni Ovčarsko-kablarski manastiri. Trenutno ih ima deset, i pored njih se nalaze dva sveta mesta, sa obe strane Zapadne Morave. Taj kraj nazvan je Srpska Sveta Gora.
Manastiri Ovčarsko-kablarske klisure jesu:·
Manastir Vavedenje – Nalazi se sa desne strane Zapadne Morave. Osnovan je u XII veku, a osnivač je Sveti Simeon.
Manastir Vaznesenje – Nalazi se sa desne strane Zapadne Morave. Veruje se da je sagrađen u XII ili XIII veku, a osnivač je Sveti Simeon.
Manastir Preobraženje – Nekada se nalazio sa leve strane Zapadne Morave, tačnije do 1910. godine. Sada se manastir nalazi sa desne strane Zapadne Morave.
Manastir Svete Trojice – Nalazi se na brdu, sa desne strane Zapadne Morave.
Osnovan je u XII veku. Smatra se da su ga izgradili kaluđeri manastira Sretenje.
Manastir Sretenje – Nalazi se sa desne strane Zapadne Morave, ispod samog vrha Ovčara. Osnovan je u XIII veku.
Manastir Blagoveštenje – Nalazi se sa leve strane Zapadne Morave. Osnovan je u XII veku.
Manastir Ilinje – Nalazi se sa leve strane Zapadne Morave, u Ovčar Banji. Osnovan je u 14. veku, a osnivači su blagoveštenjski monasi.
Manastir Jovanje – Nalazi se sa leve strane Zapadne Morave. Osnovan u XIII veku, a osnivač je Sveti Sava.
Manastir Nikolje – Nalazi se sa leve strane Zapadne Morave. Osnovan je u XV veku.
Manastir Uspenje Presvete Bogorodice – Nalazi se sa leve strane Zapadne Morave. Osnovan je u XIV veku.
Crkva Savinje – Posvećena Svetom Savi.
Crkva-pećina Kađenica
Ovčarsko-kablarska klisura je bogata i pećinama
Osim mnogobrojnih manastira, Ovčarsko-kablarska klisura je bogata i pećinama. Najpoznatija pećina ovog kraja je pećina Turčinovac. Ona se nalazi na litici planine Kablar, na nadmorskoj visini od 600 metara, odnosno 300 metara iznad korita Zapadne Morave. Dužina kanala ove pećine jeste 60 metara. Sam ulaz u pećinu se nalazi na nadmorskoj visini od 370 metara. Postoje još neke poznate pećine kao što su:
Dragoslavljeva pećina – Nalazi se na severnoj strani Kablara u Rošcima.
Čvrkića pećina – Nalazi se na severnoj padini planine Kablar, u zaseoku Čvrkići.
Pećina ispod Greda – Nalazi se ispod samog vrha planine Kablar.
Šta još posetiti u ovčarsko-kablarskoj klisuri?
Turisti rado posećuju i Ovčar Banju. Ona se nalazi u šumovitom delu Ovčarsko-kablarske klisure. Banja je poznata po svojim lekovitim termalnim izvorima i prelepim bigrenim slapovima. U Ovčar Banji se leče bolesti kao što su: reumatska oboljenja i degenerativni reumatizam, spondiloza i artroza, posledice preloma kostiju, povrede mišićnog tkiva, kožna oboljenja.
Obzirom na to da je Zapadna Morava pregrađena branama, formirana su tri veštačka jezera. U tim jezerima je dozvoljeno kupanje, plivanje, ribolov i vožnja čamcem.
Planine Ovčar i Kablar su pogodne za planinarenje i na njima ima osam obeleženih planinarskih stazama. Takođe, ove dve planine su izuzetno bogate biljnim i životinjskim svetom.
Ovčarsko-kablarska klisura i njena flora i fauna
Preko šezdeset posto površine, što je oko 433 kilometra kvadratna, se koristi za poljoprivredne aktivnosti. Samim tim je podstaknut razvoj flore i faune, gajenjem raznih životinja i biljaka. Ostala površina koja iznosi oko 153 kilometra kvadratna, pokrivena je kontinentalnim listopadnim šumama, sa proplancima i travnatim površinama. Šume su bogate drvećem: hrastom, bukvom, jasenom, jasikom, klenom, topolom, lipom i tako dalje, a četinari su nastali pošumljavanjem.
Što se tiče životinjskog sveta, od visoke divljači zastupljena je srna i divlja svinja. Najmasovniji niski sisari su zec, kuna, lisica, jazavac, lasica, tvor i tako dalje. Mogu se videti i šumska kornjača, barska kornjača, smuk, šareni daždevnjak, sivi soko, siva čaplja, suri orao, kuna zlatica, kuna belica.
Zapadna Morava
Zapadna Morava nastala je spajanjem Moravice i Đetinje i dugačka je 210 kilometara. Između Čačanske klisure i Požeške klisure pravi Ovčarsko-kablarsku klisuru. Zapadna Morava postaje ravničarska reka sa virovima i peskovitim obalama koje su preuređene u plaže, po izlasku iz Ovčarsko-kablarske klisure. Pregrađivanjem Zapadne Morave nastala su tri jezera: Parmenac, Ovčarsko-kablarsko jezero i Međuvršje.
M. Ilić, 1875. godina
„Kad se iz pitomoga Čačka, pod
veče pogleda k zapadu uz lepu
Moravu, dva sahata više zatvara
se pogled dvama visokim
klikovima. Oba vrha, vrhvasti
Ovčar s leve a zupčasti Kablar s
desne strane, u modroj večernjoj
svetlosti, stoje kao ogromni
stupovi na vratima vodenim,
odakle se valja Morava, najveća
srpska voda.“
Izvor: https://www.srbijapodlupom.com/
Foto: 1. @adria_unq
Foto 2: @vojvodina.sky.view
Foto3: @s.olujic
Foto 4: @leo_e_maria_travel
Foto 5: @ovisnikoadrenalinu